023
Bron

Rond 1696 schijnt Claes Tilly een wondermiddel te hebben uitgevonden: Haarlemmerolie (ook wel medicamentum gratia probatum genoemd). Het is niet zeker of Tilly daadwerkelijk de uitvinder is. In hetzelfde jaar bouwt Tilly een fabriek in de Achterstraat (tegenwoordig Anthoniestraat). Zijn bedrijf behoort tot een van de tien oudste familiebedrijven in Nederland. De olie werd en wordt onder andere geslikt tegen buikpijn, hoofdpijn, keelpijn en diarree en gebruikt om wonden te ontsmetten. Haarlemmerolie was het eerste erkende medicijn van Europa.

Het recept van de olie is al eeuwen geheim, maar bestaat in ieder geval uit terebintholie, kruiden en zwavel. Omdat veel reizigers het wondermiddel meenamen tegen zeeziekte, koorts en zonnesteek, werd de stad Haarlem over de hele wereld beroemd. Er zouden zelfs flesjes op Nova Zembla zijn gevonden.

Omdat de olie zo bekend was, probeerde men het al vanaf 1700 na te maken. Om dat te voorkomen, werd op het etiket de volgende tekst gedrukt: 'En op dat niemand bedrogen wordt, tekent hij zijn Briefje als', waarna een regel met vreemde tekens volgt. Later werden de vreemde tekens ontcijferd en bleek er te staan 'Inv. Meester C.T.', oftewel uitgevonden door meester Tilly. Omdat de makers van de nep-flesjes wel de tekstregel overnamen, maar niet de vreemde tekens, was het altijd duidelijk wat echte Haarlemmer olie was en wat nep.

Na zijn overlijden in 1734, droeg Tilly Haarlemmerolie over aan zijn schoonzoon Nicolaas de Koning, waardoor de bedrijfsnaam veranderde in C. de Koning Tilly. De Haarlemmerolie is nog steeds te koop in heel Nederland. Ook ken je misschien wel de Claes Tillyweg en het koor dat 'Haarlemmer Olie' heet.

 

Herkomst

Maker

Onbekend

Datering

1899 - 1901

Collectie

Beeld

Organisatie

Noord-Hollands Archief

Nummer

NL-HlmNHA_14364

Link

https://hdl.handle.net/21.12102/403B940BDB084E0E89C2421FAC6EC3BB

Gerelateerde thema's

Canon van Haarlem

Trefwoorden

Handel

Beschikbare tools

Overzicht van bron(nen) op de kaart

Gerelateerde bronnen

Alle bronnen