De lutherse gemeenschap ontstond uit een kleine groep Vlaamse vluchtelingen die zich na 1590 in Haarlem vestigde. De gemeenschap groeide in de eerste jaren van de 17e eeuw door Duitse immigranten. Velen van hen waren uit Duitsland gevlucht voor het geweld van de Dertigjarige Oorlog, een bloedige godsdienstoorlog, die pas in 1648 ten einde kwam. Anderen werden aangetrokken door de veel grotere welvaart in Nederland.
De voorgevel van de Evangelisch-Lutherse kerk dateert uit 1896. Achter de gevel bevindt zich één van de oudste schuilkerken in Nederland. De eerste steen voor het kerkgebouw werd op 11 februari 1614 gelegd op de oude fundamenten van de kapel van het klooster der Witte Heeren (de kloosterlingen droegen witte gewaden). De kerk werd op 9 februari 1615 voltooid en in gebruik genomen. Naar de regels van die tijd werd de kerk van deze 'dissenters' als schuilkerk gebouwd, onopvallend, niet aan de openbare weg gelegen en niet uitstekend boven de omringende bebouwing.
Rondom deze plek, in de boomgaard van het voormalige klooster, werden in de loop van de tijd steeds meer bezittingen aangekocht. Aan de zuidkant van de kerk ontstond het hofje van Frans Loenen, aan de noordkant het Luthers hofje. Vanuit beide hofjes is goed te zien hoe de oorspronkelijke bouw van de kerk is geweest. In de loop van de eeuwen is er veel verbouwd aan het gebedshuis. Het maken van twee gewelven boven de twee bestaande zolders is de grootste verandering.
Bovenstaande informatie komt uit :
*
* .
* Jaap Vogel, 'Duitse predikant in opspraak. Hieronymus Durer: zijn geloof, zijn kerkenraad en zijn "dienstmaagd"'', Haerlem Jaarboek 1999 (Haarlem 2000) 21-50.
* Jaap Vogel, 'Osnabrückers in Haarlem en omgeving. Een groepsportret met uitvergrotingen. - Osnabücker in Haarlem und Umgebung. Ein Gruppenporträt met Nahaufnahmen'™ in: Birgit Nolte-Schuster, Jaap Vogel en Winfried Woesler, Zur Arbeit nach Holland - Naar de Nederlanden om te werken (Osnabrück 2001).
