NB: Aan dit thema worden momenteel bronnen over kolonialisme toegevoegd. De onderstaande tekst zal hierop worden uitgebreid.
In 1863 schafte Nederland (in theorie) de slavernij af in Suriname en op de voormalige Nederlandse Antillen. De vrijverklaarde mannen, vrouwen en kinderen stonden nog tien jaar onder staatstoezicht. Ze moesten een christelijke levenswijze volgen en beschikken over een vast werk- en woonadres. De bewoners van de Surinaamse plantages waren verplicht nog tien jaar arbeid te verrichten. Feitelijk kwam in 1873 een einde aan de slavernij. Maar ook daarna was de achterstelling van zwarte mensen niet voorbij. In Nederlands-Indië werd de slavernij in 1860 afgeschaft.
Hoe zit het met slavernij in Haarlem?
De textiel uit Haarlem was een belangrijk ruilmiddel in de slavenhandel was, waardoor de Haarlemse elite betrokken was bij de slavenhandel en het koloniaal bestuur. Haarlemmers belegden hun geld in aandelen van compagnieën die in slaven handelden en waren eigenaar van plantages. Bij de afschaffing van de slavernij werden 21 Haarlemse eigenaren van (aandelen in) plantages ‘gecompenseerd’ door het ministerie van Financiën voor ‘verlies aan eigendom’ – 300 gulden per slaaf. In Haarlem woonden vrijgekomen tot slaaf gemaakten en ook abolitionisten.
Zie onder 'verdieping' twee stadswandelingen en aanbevolen websites.
Met dank aan Dineke Stam (IMHP) Ineke Mok (Cultuursporen) voor hun uitgebreid onderzoek en de bronteksten. Op Mapping Slavery vind je meer informatie over hun onderzoek en educatie-project: www.mappingslavery.nl.

Beschikbare tools
Overzicht van alle transcripties
Overzicht van bron(nen) op de kaart
Het meisje Nannie

Ontvangen van den heer Johan Henrick
Kierhaan, de somma van achttienhonderd Guldens
zijnde voor koopschat van een Neegerin Nannie
gemerkt op haar rechter Arm met de letters
MI, aan zijn edele vrij en onbelast ver-
kocht en geleverd.
Paramaribo den 17 maart 1813
X Certificeren dat dit
nevenstaande kruisje de
handtekening is van
Mejuffrouw Rachel de
Fonseca Geboren Jessurun? Sesseing (?)
in onze presentie te neder
gesteld, t welk wij getuigen.
J.W. Scheffer en
D.N. Mulder
Declareere deze negerin Nannie, gemerkt

MI te hebben present gegeven
in volle eigendom overgedaan aan mijn
Huishoudster Johanna Medea, uit
hoofde van goede oppassing door haar
aan mij bewezen.
Paramaribo, 3 juni 1813
J.H. Kierhaan
Daphne en Saria

Op huijden den 1en october anno 1725
compareerden voor mij Servaas Galli, notaris publique
bij de Edele Hooge regeringe desen landen geadmitteerd,
binnen de stad Batavia resideerende
ende voor de voorgenoemde getuigen de heer Joachim Guilbaut, coopman ten
dienste der Edele compagnie, en administrateur der
west zeijdse negotie packhuijsen, als man
en voogd van zijne huijsvrouw juffrouw
Susanna Rooselaar, dewelke in die
qualiteijt ten behoeve van de heer meneer
Wigbold Slicher **, koopman ten
dienste welmeld, verklaarde, te cederen
ende aff te staan alle regt, actie ende
pretentie die hem comparant Nomine Uxoris [= in naam van de echtgenote]
genigsints soude kunnen ofte mogen competeeren
op ende aan zeekere twee lijfeijgenen genaemt
Daphne van Mangeraij en Saria van
Tibora zijn comparant huijsvrouwe van haar
overledene zuster juffrouw Sophia Maria
Rooselaar in haar leven huijsvrouwe van
gemelte heer Slicher aangekomen volgens
testament en codicille den 19 maij 1721
en 13 september 1722, beijde voor den notaris
Job Freeman ende zekere getuigen
gepasseerd, renuncieerende [= afstand doen van] dierhalven zoo
voor zig zelve, als zijne naarkomelingen
van alle regt van eijgendomme, ofte hoedanig
men het ook zoude mogen noemen, dat hem
comparant soo uijt kragte van voorschreven testament
codicillen, ofte alle andere hoofde, zoude
mogen toekomen, consenteerende gemelde
lijffeijgenen werden gesteld in vollen vrijdomme,

zonder dat hij comparant daar op iets verder heefd
te pretendeeren, en waar inne hij comparant
belooft deselve nooijt te zullen turbeeren
ofte hinderlijck te zijn, met desen verstande
nogtans dat hij comparant begeerd, dat gemelde
twee slavinnen, al voorens te genieten
ofte te jouisseeren van haren vrijdomme
gehouden zullen weesen binnen den tijd
van ses maanden naar dato dese aan
te nemen de waare christelijke
gereformeerde religie, ende ten teeken
van dien moeten ontfangen hebben het
sacramenten des ** doops, op pane
dat bij het contrarie den comparant zijne
gedane affstand ende renunciatie houd
voor nul, kragteloos ende van geender
waerde, indien gevalle niet willende
dat op deselve zal genomen werden eenige
deminste reflectie, alles zonder de minste
agterhoudinge, ende onder verband als na
regten.
Aldus gedaan ende gepasseert ten
mijnen comploine, ter presentie van Nicolaes
Andriesz. En Josaphat Pasquaalsz.,
Clercquen als getuijgen, die de minute dese
nevens den comparant ende mij notaris
hebben ondertekent
Quod Attestor.
Onderhandse akte

Factuura over een kas nummer 28 als hierna eevens gemerkt, inhoudende
30 stukken Frans Linnens, 32 stukken garenbonten nummer 2, 8 stukken bonten nummer 3
en 10/2 stukken wit hollands lijnwaaten [= linnen]; voor mijne eijgen reekening
meedegegeeven aan den heere Willem Corman, na Curacao
gedestineerd, zijnde gelaaden in’t schip de vrouw cornelia,
Captein Abraham Harings; te weeten
30 stukken beste haarlemmer boekies[?] van diverse streep ende ruijten
a 7 ¼ guldens per stuk……………………………………………………...…… f217:10:- [=217 gulden, 10 stuivers]
32 stukken garenbonten nummer 2, van 25 els
samen 800 ellen à 5 ½ stuivers……………………………………….….…..f220:-:-
8 stukken garen bonten nummer 3, van 25 els
samen 200 ellen a 7 stuivers………………………………….………….…...f70:-:-
Nummer 9 [?] 10/2 stukken wit haarlems lijnwaat, als
A….....…. 26 [stuks van] 25 [ellen] à 28 stuivers……...f71:8:-
B………….25 ½ [stuks van] 24 [ellen à] 30 [stuivers]...f74:5:-
C………….27 [stuks van] 26 [ellen à] 32 [stuivers]…....f84:16
D………….26 [stuks van] 25 ½ [ellen à] 34 [stuivers]…f87:11:-
E…………26 [stuks van] 25 ½ [ellen à] 36 [stuivers]….f92:14:-
10/2 stukken wit lynwaat
Alle onkosten f410:14:-……………………………………………………………f410:14:-
tot aan boord ende primegelt van assurantie………………………….f918:4:-
etc………………………………………………….…..f31:16:-
f950:-:-
Alle welke hierboven gespecificeerde goederen ik
ondergeschreeve bekenne onder mijne directie in goede
order te hebben ontvangen ende beloove denzelven ten
meesten voordeelen a contant te verkoopen, off teegens
goeden producten te trocqueeren [=ruilen] ende bij mijne terugkomst
affreekening van alles zonder agterlaating van eenige
uytstaande schulden te doen, moeten de geenen diezer
goederen terugge brengen; maar voor het verkogte
inkoopen zodanige retouren als ik volgens
conscentie de beste ende voordeeligste oordeele te zijn,
voor al het welk ik zal genieten acht procent van de
verkoop zonder meer tot nakoming van dit
alles verbinde mijn perzoon ende goederen als narechten.
Actum in Amsterdam. Den 8e julij 1774.
W. Corman
Bij deezen accordeere aande heer Willem Corman om ten opzigten
van bovengemelde obligatie deeze verandering te maaken, dat hij
de vrijheid heeft om met de bij zijn vertrek nog onverkogte goederen
zodanig te handelen als hij in goede conscientie [=geweten] voor mij tot meeste
voordeel ende raadsaamste zal oordeelen, onder conditie egter van
bij zijn retour van alles behoorlijke bewijzen te produceeren.
den 8 julij 1774
Jan van Vollenhoven
Verdieping
-
Mapping Slaverij:
https://mappingslavery.nl