Vanaf 1568 is er in de Nederlanden een godsdienst- en onafhankelijkheidsoorlog gaande tussen verschillende groepen Nederlanders tegen het Spaanse gezag. Onder leiding van Filips II vallen de Spanjaarden op 11 december 1572 voor het eerst Haarlem aan. Hoewel de wallen en stadsmuren in slechte staat zijn, duurt het beleg (de strijd) uiteindelijk zeven maanden.
Eén van de hoofdrolspelers in de strijd is Kenau Simonsdochter Hasselaar, die samen met een 'bende vrouwen' de stad zou hebben verdedigd. Hoewel er documenten zijn waaruit blijkt dat Kenau heeft bestaan, zijn er geen bewijzen van haar heldendaden tijdens het beleg.
Op 13 juli 1573 geeft de stad Haarlem zich over aan de Spaanse commandant, Don Frederik. Ongeveer 1700 militairen en hun commandant Wigbold Ripperda worden terechtgesteld. Nog geen vier jaar later, in maart 1577, wordt Haarlem weer een zelfstandige stad aan de zijde van de Prins van Oranje.
Beschikbare tools
Overzicht van alle transcripties
Overzicht van bron(nen) op de kaart
test 12
helemaal niets
ook niets
Kenau de Tovenaarster
Op huyden den tweeden dach van maerte anno xvclxxxviii [1588] compareerden
voor mij Adriaen Willemssen openbaer notaris bij den hove van hollant
toegelaeten ende voor den getugen hiernaer genoempt Volckert Janssen,
wagenaer oudt omtrent XLV [45] jaeren, ende Maerten bartholomeuszoon
sleper oudt omtrent xxviii [28] jaeren ende hebben ten rechtelicken ende versoeck
van kenu Symonsdr Nanninck garbrantszoons weduwe bij heuren
mannen waerheyt in plaetse van eede geaffirmeert dat geleden omtrent
xiiii [9] daegen zyluyden getugen opt stadthuys deser stadt haerlem
wesende aldaer gehoort ende gesien hebben dat den kenu symons
Dochter voornoempt met haer schipper geryt thonissen vander sceperen cameren
gecomen wesende omtrent der boden huysken, zeeckere woorden
hadden met meneer Jacob van medenblick procureur den welcken medenblick
zyluyden deposanten hebben hooren spreken tegens den voornoemde kenu dese woorden
segt ghy (denoterende den zelven kenu) dat ick een banckeroets
boef dief ende schelm ben, soe seg ick dat ghy een tovenaerster
zyt, dit zelfde tot twee driemael toe weder verhalende, daer
op den voorscreven kenu weder sprekende, daer neem ick tuych by
de voorseide meneer Jacob weder antwoorde neempter vry tuych by,
Offererende etc., ende versochte die voorseide requirante hier van
acte gedaen tot haerlem voorseit ten woonstede myns notarij
gestaen opten Spaerne ter presentie van Pieter willemssen
moultmaker ende Aernt willemssen mandemaker beyde poorteren der
zelver stadt als getugen van goeden gelove met my notario hier
toe sonderlicken versocht
In kennisse hebbe ick notaris voorscreven myne gewoone
signatuere hier beneden gestelt
Kanonskogels
Sommige wonderlicke geschiedenisse gebuert binnen
Haerlem ten tijde des belegerings der Co(nicklijke) Ma(jestei)t
voorden voors(chreven) stadt anno 1572 ende 1573
Naden yersten storm, onbegrepen den dach, stondt een cuypers huysvrou
met besloten dueren in haer huys met een van haer buerwijf en koutede
aen een ton, ende daer quam een grote cloot doer die deure gevlogen, tusschen
den twee vrouwen, ende bleeff in de selffte tonne leggen daer dese vrouwen
an stonden, sonder enich van hem beyden gequest te zijne anders dan
die jongste een stucxken van de doereposte ofte cosijn op haer hooft
viel sonder quetsure oft puiste.
Item een borger genaempt Jacob Louenssen sadt op een tijt binnen
sijn huyse aen een banck, lesende in een bijbel, ende daer quam
een cloot deur den muer tusschen zijn beenen doer ende smeet den
banck aen stucken, den man ongequest sijnde.
Item een cleyn joncxken genaempt Matheus Janssen sadt bij sijn
vader Jan Theuszoon in Sinte jansstraet op solder ende scilderde ende
den stoel daer hij op sadt worde onder zijn lijff an stucken gescoeten
van een grote cloot sonder den jonge te bescadigen.
Item then huyse van een burger genaempt Hogesteyn, outer
heylich geesthuys, quam een grote cloot opt solder. Als een jonge
vrouwe daer nae zoude gaen sien, soe quam daer noch eene ende
vloech dese vrouwe van achteren tusschen haer beenen doer, bedervende
alle haer clederen achter ende voer. Mer zij selffs bleeff ongequest
anders dan dat haer een been een weynich gesengt was van de hette,
dan hadde nyet te beduyden.
Den IIIIen mey wede een jongedochter met een mosquet geschoten
aen haer luchter schouder dat de cloot doer alle haer clederen ende hemde
oeck mede langs haer naeckte armen ten mouwe uyt viel sonder enichsins
an haer lijff gequest te zijne.
Item noch heb ik een ander gesien aen mijn vaders tafel diewelcke
met een harcquebusse alle 't haer uyt sijn necke geschoten worde
ende bloeden een weynichgen van de hitte sonder meer letsels.
Item in maio heb ick gesien op Bakenesse Graft een soldaet onder
het Schotse vendel diewelcke een cloot van een Spaensche mosschet
sonder quetsure in zijn voorbroeck creech.
Eigenhandig schrift v. N. van Rooswijk
Geen pardon voor Coornhert
Extract
Haerlem
Maerten Dircxz. predicant
Dirck volckersz Coornhert.
Geextraheert uuyten naemen ende toenamen die
in hollant geexcepteert zijn uuyten pardoen
generael vanden Conincklyke Majesteyt gedateert VIIIe [8ste]
marte 1574 stilo communi [= volgens de gewone kalender] ende es dessen(?) daer nulle
bevonden t accorden bij mij notaris publijck
Copie
T Inhouden van desen generael pardoen ende placaet van gratie
metten gevolch vandien vande Conincklyke Majesteyt hebbe ick
Maerten mathijssen deurwaerder vande Conincklyke Majesteyt hove
Van hollant opten xxven junij xvc vier en zeventich [= 25 juni 1574]
Bij openbaer edicte naer voorgaende solemniteyt [= protocol] van
clockluydinge trompet ende anders bij ende ter presentie
Vanden Gouverneur burgemeesteren, schout ende gerechte der
stede van haerlem ter plaetse daer* sulcken generael
Pardoen ende gratie behoort ende gewoonlick *** te
Vercondigen nae zyne forme ende inhouden solempnelick [= op een plechtige wijze]
Gepubliceert ende eenen yegelicken [= eenieder] van wegen der Conincklyke
Majesteyt geboden hem nae den inhouden vandien te vougen
Ende reguleren opte peynen daer inne begrepen.
Mij onderteyckent M. Mathijsz.
Gecollationeert jegens de originele
Relatie [= vergeleken met het originele verslag] vanden voorschreven deurwaere ende
T’accorden bij mij notaris publijck
Verdieping
-
De kogel is door de kerk:
https://onh.nl/verhaal/de-kogel-is-door-de-kerk -
Kenau:
https://onh.nl/verhaal/kenau-1 -
Haarlemse Kenau stond haar mannetje:
https://onh.nl/verhaal/levensverhalen-haarlemse-kenau-stond-haar-mannetje